Obowiązki i prawa funkcjonariuszy ABW i AW zostały określone w rozdziale 7 Ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu. Do obowiązków funkcjonariuszy ustawa zalicza obowiązek postępowania zgodnie z rotą ślubowania, jeżeli wykonanie rozkazu lub polecenia przełożonego łączyłoby się z popełnieniem przestępstwa to funkcjonariusz obowiązany jest odmówić. Ponadto na funkcjonariuszu ciąży obowiązek złożenia oświadczenia o stanie majątkowym, a także obowiązek powiadomienia o wyjeździe zagranicznym funkcjonariusza, jego dzieci i współmałżonka. Do praw nadanych w ustawie możemy zaliczyć prawo do ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków w razie działań w strefie działań wojennych, prawo do bezpłatnego umundurowania lub ekwiwalentu pieniężnego w zamian za to umundurowanie, a także prawo do nieodpłatnego uzbrojenia i wyposażenia niezbędnego do wykonywania czynności służbowych. W czasie wykonywania służby funkcjonariusze mogą otrzymywać wyżywienie lub równoważnik pieniężny w zamian za wyżywienie. Dodatkowo funkcjonariuszom, a także członkom ich rodzin, przysługuje raz w roku prawo do przejazdu, na koszt właściwej Agencji, środkami publicznego transportu zbiorowego, do jednej wybranej miejscowości w kraju i z powrotem. Funkcjonariuszowi przysługuje również większość uprawnień pracownika związanych z rodzicielstwem, które wynikają z przepisów Kodeksu pracy, a także prawo do corocznego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni roboczych. Ustawa przewiduje także możliwość przyznania, w określonych przypadkach, dodatkowego płatnego urlopu.
