Zasady szkolenia funkcjonariuszy znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 lipca 2010 roku w sprawie szkolenia oraz doskonalenia zawodowego funkcjonariuszy Służby Więziennej. Rozporządzenie wyróżnia trzy typu szkolenia: wstępne, zawodowe oraz specjalistyczne.
Szkolenie wstępne obejmuje praktyczną naukę zawodu, ma na celu zdobycie przez funkcjonariusza wiedzy i umiejętności praktycznych, niezbędnych do wykonywania zadań służbowych na zajmowanym stanowisku służbowym w podstawowym wymiarze obowiązków, oraz sprzyjać jego adaptacji zawodowej. Program kursu przygotowawczego zawiera w szczególności:
Szkolenie wstępne jest prowadzone w systemie skoszarowanym w Centralnym Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej lub ośrodku szkolenia Służby Więziennej
Szkolenie wstępne składa się z dwóch etapów: kursu przygotowawczego i praktyk zawodowych. Obie te części kończą się egzaminem, z którego otrzymuje się ocenę.
Kontynuacją szkolenia wstępnego jest szkolenie zawodowe. Stanowi ono rozszerzenie treści szkolenia wstępnego i służy pogłębieniu jego wiedzy i umiejętności zawodowych. Celem szkolenia zawodowego jest w szczególności poszerzanie wiedzy ogólnej i specjalistycznej, rozwijanie umiejętności potrzebnych do wykonywania powierzanych funkcjonariuszom zadań, wspieranie zawodowego i osobistego rozwoju, oraz przeciwdziałanie potencjalnym chorobom zawodowym; kształtowanie praworządnej postawy wśród funkcjonariuszy.
Podobnie jak w przypadku szkolenia wstępnego, szkolenie zawodowe prowadzi się w systemie skoszarowanym w ośrodku szkolenia lub ośrodku doskonalenia kadr
W programie szkolenia zawodowego zawarte są zagadnienia takie jak:
Szkolenie zawodowe zakończone jest egzaminem, przeprowadzanym przez wykładowców każdego z przedmiotów.
Szkolenie specjalistyczne ma za zadanie przygotować funkcjonariusza do samodzielnej służby na stanowisku, do pełnienia którego wymagane są umiejętności specjalistyczne, w szczególności ochrona jednostek organizacyjnych, zarządzanie zasobami ludzkimi, prowadzenie działań resocjalizacyjnych i terapeutycznych, nadzorowanie kwestii administracyjnych i prawnych.
Podobnie jak szkolenie wstępne oraz zawodowe, szkolenie specjalizacyjne zakończone jest egzaminem, następnie otrzymaniem świadectwa ukończenia kursu doskonalenia zawodowego.
